Duyurular

Kooperatifler kar amacı gütmeyen oluşumlar olduğundan dolayı depreme karşı dayanıklı ve sağlam olmaları beklenir. Kooperatif üyeleri kendi oturacakları evler hakkında söz sahibi oldukları için, genel kanı kooperatif evlerinin daha sağlam olduğu yönündedir.

Bu konuda bize gelen sorular üzerine böyle bir içerik hazırlama kararı aldık. Artıları ve eksileriyle kooperatif evlerinin sağlam olup olmadıklarını tartışalım.

Yazıya başlarken, yaşamış olduğumuz deprem felaketinden ötürü tüm ülkemize geçmiş olsun diliyor, vefat edenlere Allah’tan rahmet, depremzedelerimize ise başsağlığı ve sabır diliyoruz. Umarız bu yaşadığımız olaylar hepimiz için bir ders olur ve ülkemiz bundan sonra Japonya, Şili gibi depreme dayanıklı binalarıyla ünlü olan ve depremden dolayı can kaybının hiç yaşanmadığı bir ülke olur.

Kooperatif Evleri Depreme Dayanıklı mıdır?

Normal şartlarda, günümüzdeki deprem yönetmeliğine göre yapılan ve yapı kullanım izin belgesi (İSKAN) olan tüm binalar sağlam ve depreme dayanıklıdır. Ancak gerek daha çok kar etmek isteyen müteahhitler, gerek yapı denetim firmalarının işlerini düzgün yapmaması, gerek bazı resmi görevlilerin işlerini ciddiye almaması nedeniyle yönetmelikler çiğnenebiliyor. Kimi zaman bir bina tüm yönetmeliğe uygun yapılsa bile sonradan kesilen kiriş ve kolonlar binanın sağlamlığını alıp götürebiliyor.

Ancak kamuoyunda en yaygın olarak bilinen neden, müteahhitlerin kar etmek için kalitesiz mal kullanmaları ya da malzemeden kaçmalarıdır. İşte bu nedenler göz önüne alındığında Kooperatif evlerinin daha sağlam olması beklenir. Nedeni ise basittir. Kooperatifler nasıl kurulur adlı yazımızda anlattığımız üzere, kooperatifler şirketler tarafından değil, kişiler tarafından kurulur. Yani kendi evini inşa etmek isteyen bir grup insanın bir araya gelmesi ile kurulurlar. Bu nedenle normal şartlar altında, kişinin kendi oturacağı evi sağlam yapması beklenir. Bu bakış açısından dolayı da kooperatiflerin sağlam olduğu kanısı yerleşmiştir.

Kooperatifleri diğer binalardan ayıran özellik nedir?

Son dönemde popüler ev alma yöntemlerinden biri olan kooperatifler yapım aşamasındayken, alınan çimentodan demirin çeşidine, kat sayısından evin büyüklüğüne birçok ayrıntı üyeler arasında görüşülür. Yönetim kurulu üyeleri aylık ve yıllık toplantılarda kooperatif üyelerine hesap verirler. Hangi paranın nereye harcandığı, nereden hangi malzemenin alındığı gibi bilgiler isteyen tüm üyelerle paylaşılır. Ayrıca yapılan tüm harcamalar Ticaret Bakanlığı tarafından da denetlenir.

Ek olarak koooperatiflere birçok vergi kolaylıkları, kredi olanakları da sağlanır. Bu yüzden normalde bir firmanın alacağı yüksek kalite beton, bir kooperatif için daha uygun fiyata gelebilir. Bu da koopratifleri, daha ucuza aynı yüksek kalite mal almaya yönlendirebilir.

Bir diğer fark ise yine üyeler özelinde yaşanır. Örneğin bir kooperatif üyesi elektrikçiyse, kooperatifin elektrik sistmelerinin nasıl olduğunu görmek isteyebilir ve anında bilgisini alır. İnşaat mühendisi varsa, inşaatla ilgili söz söyleme hakkına sahiptir. Ya da mesela bir kooperatif, bir plan yapacaksa ve üyeleri içerisinde mimar ya da mühendis varsa, onlardan yardım alarak bu planı yapabilir.

Son olarak gelin dürüst olalım. Çevre ve şehircilik bakanlığı, ypaı denetim firmaları gibi denetleyici unsurlar, kooperatifleri daha iyi inceleyeibliyorlar. Çok büyük bir inşaat firmasının bir eksiği görüldüğü zaman bunu rapor etmek her zaman kolay olmayabiliyor. Kişi, bu işin ucu nereye çıkar diye bile düşünebilir belki bazı durumlarda. Ancak kooperatifler gibi ufak organizasyonlar, daha rahat denetlenip, olumsuz durumları daha net ve hızlı bir şekilde cezalandırılabiliyor.

Kooperatifler Kesin Güvenilir midir? Negatif yönleri neler olabilir?

Şimdi yazımızda size buraya kadar anlattığımız kısımlar, kooperatif evlerinin diğer inşaatlardan farkını anlatan ve avantajlarını belirten yerlerdi. Ancak bu demek değidlir ki bütün kooperatif evleri sağlam ve depreme dayanıklıdır.

Tecrübelerimize dayanarak birçok problemli durumla karşılaştığımızı da belirtmek istiyoruz. Öncelikle, özellikle son yıllarda bazı inşaat firmaları, vergi avantajlarından yararlanmak için kooperatifmiş gibi davranarak inşaatlar yapabiliyorlar. Buna dikkat etmek gerekir.

Kimi zaman ise bazı kooperatif yönetim kurulları profesyonelce üyelerinden para kaçırabilir. Üyelerin çoğunluğu kooperatifi içinde oturmak için değil de satmak için yapıyorsa, burada da bazı malzemeden çalma durumları söz konusu olabilir. Bu yüzden kooperatif üyelerinin en az 3 te 1 inin yaşadığı kooperatif evleri satın almak için daha uygun olabilir.

Bir diğer husus da uzun yıllar süren kooperatif inşaatlarıdır. Her zaman duyarız 15 yıldır süren 20 yıldır süren kooperatif inşaatlarını… 15 yıl önce yapımına bşalanmış bir inşaat, 15 yıl öncesinin yapı denetim kanununa göre yapılmış demektir. Bu da binanın aslında modern gereklilikleri yerine getirmediği anlamına gelebilir. Bu kadar yıl içeriisnde birçok kanun değişikliği olmuş ve bina bunlardan etkilenmemiş olabilir.

Burada daha açıklayıcı ve objektif olmak adına, Dış İşleri Bakanlığımıza bağlı bir iç denetçi olan Süleyman Kılıç tarafından hazırlanan “Kooperatiflerde Sık Yaşanan Yolsuzluklar” adlı makaleye göz atmanızı tavsiye ederiz. Bu makalede muhtemel yolsuzluklar ele alınmış. Makaleye ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Binalar Neden Sağlam Değil?

Peki aklımıa hemen şu soru geliyor. Madem denetim firmaları var, her şey denetleniyor, neden binalar sağlam değil. Aslında bahsettiğimiz gibi, binaların sağlam olması gerekiyor. Bu nedenleri inceleyelim.

Normal şartlarda yapı denetim firmaları, müteahhitlerin ya da inşaat firmalarının malzemeden çalmaması, yönetmeliğe uygun hareket etmesini sağlamak için var. Ancak kimi zaman da yapı denetim firmaları belki rüşvet almaları nedeniyle belki de iş bilmezliklerinden ya da yolsuzluktan dolayı bu kaçırmalara göz yummaktadır. Bu, en bilinen nedendir.

Kimi zaman ise inşaat firmasının ya da müteahhitin ‘görünürde’ suçu yoktur. Örneğin müteahhit düzgün beton almıştır. Kliteli demir kullanmıştır. Firma da denetimini yapmıştır ancak usta betonu dönerken kendisi malzemeden çalmıştır. Su oranını olması gerekenden fazla tutmuştur. Bu noktada da ypaılan yolsuzluktan kaçınılması adına, ypaı denetim firmaları betonlardan örnek alarak analizler yapıyor normalde. Ancak arada sırada eksik denetimden dolayı ya da rüşvet veya yolsuzluktan dolayı bu testler de hasır altı edilebiliyor. Kimi zaman haberlerde duyarsınız, yaptığı bina yıkılan müteahhit serbest kaldı diye. Bu tarz durumlarda genelde müteahhit kişi de kandırılan konumunda olabiliyor. Testler yapılıyor ve görülüyor ki müteahhit düzgün malzeme almış ancak usta bunu dökerken kendisi kaçırmış. Yapı denetim de bunu görmezden gelmiş ve bina yıkılmış.

Sonuç

Gördüğünüz üzere sağlam olmayan binaların aslında birçok sebebi bulunmakta. Ahlak eksikliği, paragözlük gibi iki genel sebebin altında yüzlerce farklı ara sebep bulunabilir.

İster koopratif evi olsun ister normal bina olsun, bir bina sağlam olabileceği gibi çok çürük de olabilir. Bu noktada ev almak isteyen kişinin araştırmalarını iyi yapması, analizleri istemesi, gerekli izinleri kontrol etmesi, hatta izinleri de sonuna kadar araştırması elzemdir.

Devletten bu noktada beklentimiz, denetimleri iyi yapması, liyakat ve ahlak sahibi kişileri işlerin başına getirmesidir. Müteahhit ve firmalardan beklentimiz ise 3-5 kuruş için insan hayatın tehlikeye atmamalarıdır.

Geçirdiğimiz deprem felaketinden dolayı tekrar üzüntümüzü dile getiriyoruz. Milletimizin başı sağolsun.

Not: Kooperatiflerle ilgili daha ayrıntılı bilgi için üstteki Duyurular kısmından Blog – Kooperatiflerle ilgili faydalı bilgiler bölümünü ziyaret edebilirsiniz. Sık sorulan sorulara ulaşmak için ise buraya tıklayabilirsiniz.